Trzynasta pensja

Trzynasta pensja, często nazywana dodatkowym wynagrodzeniem rocznym, jest świadczeniem finansowym przyznawanym wybranym grupom zawodowym. Choć wielu pracowników nie ma możliwości jej otrzymania, trzynasta pensja stanowi istotne wsparcie dla tych, którzy ją otrzymują. Poniżej omawiamy, ile wynosi trzynasta pensja, komu przysługuje i kiedy można się jej spodziewać.

Czym jest trzynasta pensja?

Trzynasta pensja to dodatkowe wynagrodzenie przyznawane corocznie pracownikom niektórych sektorów publicznych. Ma ona na celu nagrodzenie pracowników za ich całoroczny wysiłek i zaangażowanie. W Polsce trzynastą pensję otrzymują głównie pracownicy budżetówki, czyli sektora finansowanego ze środków publicznych, takich jak szkoły, administracja publiczna, służba zdrowia czy sądownictwo.

Ile wynosi trzynasta pensja?

Wysokość trzynastej pensji zależy od wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymywał przez cały poprzedni rok. Standardowo jest to równowartość jednej miesięcznej pensji, którą pracownik otrzymywał średnio w danym roku. Dokładnie oblicza się ją jako 8,5% całorocznego wynagrodzenia brutto pracownika. Z tego względu, im wyższe wynagrodzenie miesięczne pracownika, tym wyższa jest trzynasta pensja.

Przykład obliczenia trzynastej pensji

Jeśli pracownik zarabiał średnio 5000 zł brutto miesięcznie przez cały rok, jego trzynasta pensja będzie wynosiła 5000 zł brutto. Natomiast jeśli zarobki pracownika w ciągu roku były zmienne, trzynasta pensja zostanie ustalona na podstawie średniej.

Komu przysługuje trzynasta pensja?

Przede wszystkim trzynasta pensja przysługuje pracownikom sektora publicznego, a konkretnie:

• nauczycielom,
• pracownikom administracji publicznej,
• pracownikom służby zdrowia (choć nie wszyscy zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych są do niej uprawnieni),
• pracownikom sądownictwa,
• żołnierzom i funkcjonariuszom służb mundurowych.

Trzynasta pensja nie jest powszechnym świadczeniem we wszystkich firmach i branżach. W sektorze prywatnym jej wypłata jest rzadkością i zależy głównie od decyzji pracodawcy. Niektóre przedsiębiorstwa, zwłaszcza międzynarodowe korporacje, oferują swoim pracownikom dodatkowe wynagrodzenie roczne, jednak nie jest ono regulowane przepisami, lecz stanowi dobrowolny bonus.

Jakie są warunki otrzymania trzynastej pensji?

Aby otrzymać trzynastą pensję, pracownik musi spełniać kilka kluczowych warunków. Należy do nich przede wszystkim przepracowanie całego roku kalendarzowego u tego samego pracodawcy. W praktyce oznacza to, że:

• pracownik musi być zatrudniony przez co najmniej sześć miesięcy w danym roku u tego samego pracodawcy.
• jeśli pracownik nie przepracował pełnego roku, może otrzymać trzynastą pensję proporcjonalną do przepracowanego czasu.

Warto zaznaczyć, że istnieją wyjątki od tego wymogu. Na przykład, pracownik, który odszedł na emeryturę lub rentę, został zwolniony z przyczyn niezależnych od siebie (np. redukcja etatów) lub przeszedł na urlop macierzyński czy wychowawczy, może nadal być uprawniony do trzynastej pensji.

Kiedy wypłacana jest trzynasta pensja?

Trzynasta pensja wypłacana jest zazwyczaj do końca pierwszego kwartału roku następującego po roku, za który jest przyznawana. Najczęściej pracownicy otrzymują ją w marcu, jednak konkretna data zależy od pracodawcy oraz dostępnych środków budżetowych. Warto również pamiętać, że wypłata trzynastej pensji nie jest wliczana do wynagrodzenia za dany miesiąc – jest to odrębna kwota przelewana na konto pracownika.

Podatek i składki a trzynasta pensja

Trzynasta pensja, jak każde wynagrodzenie, podlega opodatkowaniu i odprowadzane są od niej składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Oznacza to, że kwota netto, którą otrzyma pracownik, będzie niższa niż brutto. Składki oraz zaliczka na podatek dochodowy są potrącane przez pracodawcę, podobnie jak w przypadku regularnej pensji.

Trzynasta pensja w sektorze prywatnym

W sektorze prywatnym wypłata trzynastej pensji nie jest gwarantowana ustawowo. W niektórych firmach dodatkowe wynagrodzenie roczne jest elementem polityki wynagrodzeń i motywacji pracowników, jednak jest to zależne wyłącznie od dobrej woli pracodawcy lub od ustaleń zawartych w umowie o pracę.

Trzynasta pensja a premie roczne

Często zdarza się, że trzynasta pensja mylona jest z premią roczną. Premia roczna to dodatkowe wynagrodzenie, które pracownik może otrzymać w zależności od wyników firmy oraz własnych osiągnięć. W przypadku trzynastej pensji wypłata nie jest zależna od wyników pracownika ani od zysków firmy – jest to stały, dodatkowy składnik wynagrodzenia w sektorze publicznym.

Czy trzynasta pensja jest obowiązkowa?

Dla pracodawców w sektorze publicznym trzynasta pensja jest obowiązkowa, pod warunkiem że pracownik spełnia wymagane kryteria. Natomiast w sektorze prywatnym jest ona dobrowolna. W Polsce nie istnieje obowiązek wypłacania trzynastej pensji wszystkim zatrudnionym.

Zmiany w przepisach dotyczących trzynastej pensji

Przepisy dotyczące trzynastej pensji są regulowane ustawowo, jednak mogą ulec zmianie. W przeszłości pojawiały się pomysły na rozszerzenie tego świadczenia na większą grupę zawodową lub na dostosowanie jej wysokości do inflacji. Obecnie jednak żadne radykalne zmiany nie są planowane, choć warto monitorować kwestie związane z polityką wynagrodzeń, ponieważ mogą one wpłynąć na wysokość trzynastej pensji w przyszłości.